طراحی مدرسه هوشمند Smart School

مقدمه:

حضور بشر در عصر دانش و فن آوری، چهره حیات بر کره خاکی را چنان دگرگون کرده است که تجسم زندگی بدون تکنولوژی برای انسان قرن 21 غیر ممکن به نظر می رسد.

رشد بسیار سریع فناوری اطلاعات کره مسکونی را به دهکده اطلاعاتی کوچکی تبدیل کرده که در کسری از ثانیه می توان تمام وسعتش را پیمود و دیگر زبان، نژاد و طول و عرض جغرافیایی در دسترسی افراد به علوم و اطلاعات بی کران دانش تاثیری ندارد.

مقدمه:

حضور بشر در عصر دانش و فن آوری، چهره حیات بر کره خاکی را چنان دگرگون کرده است که تجسم زندگی بدون تکنولوژی برای انسان قرن 21 غیر ممکن به نظر می رسد.

رشد بسیار سریع فناوری اطلاعات کره مسکونی را به دهکده اطلاعاتی کوچکی تبدیل کرده که در کسری از ثانیه می توان تمام وسعتش را پیمود و دیگر زبان، نژاد و طول و عرض جغرافیایی در دسترسی افراد به علوم و اطلاعات بی کران دانش تاثیری ندارد.

امروزه دیگر حتی از دهکده جهانی هم صحبت نمی شود بلکه امروزه تمامی اطلاعات و فناوری تحت بحث جدیدی به نام میزگرد جهانی تعبیر شده است.

ماهیت آموزش برای دست یابی به ارتباطات مستمر و به صورت لحظه ای ، دائما در حال تغییر است. با توجه به این گسترش روز افزون فنا وری اطلاعات و ارتباطات تمام افراد جامعه تحت تاثیر این تکنولوزی می باشند و هر روز ما شاهد سرعت و قدرت این پدیده در دست یابی به اهداف جدید هستیم پتانسیل های با لقوه این فناوری، ظرفیت های ایجاد شده توسط آن ونحوه برخورد نظام آموزش و پرورش با این پدیده شالوده نظام آموزشی ما را در آینده پی ریزی خواهد نمود.

به نظر می رسد فرهنگ ملی ما به خاطر هجوم اطلاعات غیر قابل کنترل و سرگرمی های گمراه کننده، این عظمت انکارناپذیر را به چشم تهدیدی بر ماهیت خود می انگارد و تنها راه برای تبدیل این تهدید به فرصتی مناسب برای رشد، تاکید بر مساله آموزش است.

تربیت نیروهای خلاق، آگاه و توانا رسالت خطیری است که هرگونه غفلت در آن نظام اجتماعی یک ملت را با صدمات جبران ناپذیری مواجه می سازد.

آموزشگاه هوشمند گامی اساسی است در راستای آموزش صحیح و موثر برای بهره گیری برنامه ریزی شده از دانش و تکنولوژی که با آموختن روشهای هدفمند اندیشیدن و هدفمند زندگی کردن به سرمایه های حقیقی اجتماع آنها را برای زندگی موفق در رقابت بزرگ جهانی آماده می سازد.

چنین آموزشی با اتکا بر امکانات آموزشی الکترونیک و آزمایشگاههای مجازی و کمرنگ کردن تاثیر تقسیم ناعادلانه امکانات مالی، سعی دارد فاصله طبقاتی و تاثیر فقر بر کیفیت یادگیری را به حداقل برساند.

 اکنون در آغاز این رسالت عظیم، این همت تمام دست اندر کاران تعلیم و تربیت است که  در سایه الطاف بی کران الهی این پتانسیلهای ازرشمند منطقه ، را در راستای اهداف تعلیم و تربیت با استفاده از دانش روز و قدرت فناوری به پیش ببریم تا انشاء الله در آینده ای نه چنذان دور شاهد رشد چشمگیر نبوغ و استعداد و خلاقیتهای فرزندان مرز و بوم میهن عزیز مان باشیم

تعریف :

مدرسه هوشمند موسسه آموزشی است که درجهت فرآیند یادگیری وبهبود مدیریت به صورت سیستمی نظام یافته بازسازی شده تادانش آموزان را برای عصر اطلاعات آماده سازد0  دراین مدرسه کنترل ومدیریت آن مبتنی برفناوری رایانه وشبکه می باشد ومحتوای اکثر دروس آن الکترونیکی و سیستم ارزشیابی و نظارت آن هوشمند است 0

فلسفه   :

                1- چرا مدرسه هوشمند طراحی کنیم؟

                2- ویژگی های مدارس هوشمند چیست ؟

                3- لزوم تجدید نظر درامر آموزش وپرورش چیست ؟

                4- عوامل موفقیت درایجاد وعملیاتی کردن مدارس هوشمند چیست؟

   فلسفه سیستمی ازطریق دانش تفکرومنطق موجب گسترش بینش می شود، فلسفه سیستمی برتجدیدنظر وجهان بینی منجرمی شود که جهت گیری آن توسعه گرایی ، روش تفکر فعال ، غیرخطی ، ترکیب محور و کل گرا است 0

 مدارس هوشمند رویکرد جدید آموزشی است که با تلفیق فناوری اطلاعات و برنامه های درسی ، تغییرات اساسی درفرایند یاددهی ویادگیری را به دنبال خواهد داشت 0 دراین رویکرد نقش معلم به عنوان راهنما ونه انتقال دهنده  دانش ، نقش دانش آموز به عنوان عضو فعال ، خلاق ، نقاد ومشارکت جو، به جای عضوی منفعل ومصرف کننده دانش و نظام ارزشیابی به صورت فرایند محور نه نتیجه محور ، تغییرخواهد نمود0

 مدارس هوشمند از دستاوردهای مهم توسعه فناوری اطلاعات دربرنامه های آموزش و پرورش می باشد که فوائد وآثار ونتایج آن نه تنها درمحیط آموزشی تاثیرات خود را خواهد داشت بلکه تحولی نوین همراه باتجارب واقعی محیط زندگی دانش آموزان و فردای آن ها  خواهد بود، درقرن بیست و یکم تصور آن است  که دانش آموزان به جای کیف های مملو از کتاب های درسی حجیم ، با کامپیوترهای کیفیLaptap  سرکلاس درس حاضر خواهند شد0 امکان دسترسی آن ها به اطلاعات نامحدود را فراهم خواهد ساخت0 امتحانات از طریق رایانه انجام خواهد شد ودانش آموزانی که به علت بیماری نتوانند درکلاس درس حاضرشوند، قادرخواهند بود درمنزل از طریق رایانه ها درس های خود را دنبال کنند0

 درمدرسه هوشمند فلسفه آموزشی براین موضوع تاکید دارد که هرکس بیشتر توانایی دارد  می تواند بیشتر یادبگیرد و برنامه آموزشی طوری طراحی می گردد که تمامی نیازهای متفاوت و توانایی های دانش آموزان را پوشش دهد0  تحولات  علمی درسال های اخیر به خصوص درزمینه فناوری اطلاعات لزوم تجدید نظردرامرآموزش وپرورش را

 صد چندان نموده است تا بتوان از این طریق همگام با تحولات علمی و اطلاعات هزاره جدید حرکت نمود0

تئوری ومبانی نظری :

 توسعه وحل مشکلات سیستم ها برای طراحی  سودمند می باشد0 شناخت دانش آموزان ونوجوانان که وارد مدرسه هوشمند می شوند از لحاظ حیطه های شناختی - عاطفی و روانی حرکتی ضروری است و فرایند یاددهی یادگیری به گونه ای باید طراحی شود که رشد همه جانبه ومتعادل دانش آموزان را درنظر بگیرد0 برنامه درسی باید بطور گسترده ای نیازها و استعدادهای دانش آموزان مختلف را دربرگیرد0

 براساس تحقیق ارائه شده توسط آقای دیوید پرکینز(  David perkins ) از دانشگاه هاروارد که نقش اولیه را درطراحی وتوسعه مدارس هوشمند smart schooL ایفا کرده دارای 8 اصل یاتئوری اساسی یادگیری می باشد که عبارتنداز :

1-مدرسه به عنوان سازمان یادگیری : مدرسه نه فقط برای دانش آموزان بلکه برای معلمان مدیران وحتی اولیای دانش آموزان نیز محیط یادگیری است و سازمان یادگیری مدارس هوشمند به نحوی است که دریک فرایند طبیعی از تعیین هدف ها ، محتوا ، ارزشیابی و نحوه نظارت برخود و خلق سیستم پویا کلیه اعضا مشارکت دارند0

  2- ارزشیابی یادگیری محور:  ارزشیابی برمحور یادگیری است  نه محصول وننتیجه کار به نحوی که دانش آموزان ومعلمان را دریک فرایند درگیرنموده ونتیجه ارزشیابی برمحور کیفیت وکاربرد آن برروی دانش آموزان قرارمی گیرد وآزمون ها دربهترین شرایط به عنوان ابزار ارزشیابی به کاربرده می شوند0

  3- دانش زابیشی : درمدارس  هوشمند با ارائه محتوای مناسب بیش ترین تاثیر را بررشد فکری وعملی دانش آموزان می گذاردو به جای مصرف  اطلاعات ودانش توسط دانش آموزان به توانایی تولید دانایی نیزمجهزمی شوند0

  4- تاکید بردرک وشناخت اهداف : اهداف برنامه ها و فعالیت های مدارس هوشمند برای دانش آموزان قابل درک به نحوی که خروجی های مدارس براساس اهداف از پیش تعیین شده تنظیم می گردند وبه همین منظور دانش آموزان ازمشارکت وهمراهی بیش تر ومناسب تری درامر یادگیری برخوردار خواهند بود0

  5- تاکید برهوش اکتسابی : تحقیقات ومطالعات نشان می دهد که با آموزش روش های تفکر ، به ویژه روش های تلفیقی و روش های فعال تدریس دانش آموزان می توانند از هوش و قدرت تفکر بالاتری درامریادگیری برخوردارباشند0

   6-  تاکید برتدریس مهارت وانتقال : از دیگر اصول یادگیری درمدارس هوشمند ، استفاده ا ز فنون وروش های تدریسی است که ضمن تقویت انگیزه آنان اوامر یادگیری شبیه سازی والگو گیری ازآن برای  آن ها فراهم گردد واین امر موجب می شود که دانش آموزان نسبت به انتقال این مهارت به دیگران  به طور خودکار ا قدام نمایند0 این نکته درفرایند یادگیری نقش بسیار مفید وموثری را ایفا می کنند0

 7- یادگیری محصول تفکراست : آماده سازی دانش آموزان برای تفکر زمینه منطقی نمودن امور را برای آن ها فراهم می نماید0

 8- شمول همگانی  : از دستاوردهای تفکر خلاق ودرک عمیق ازمسائل ، آماده نمودن  دانش آموزان وحتی معلمان درحل مشکلات پیچیده وغامض آموزشی است ، درمدارس هوشمند دانش آموزان ومعلمان این علاقه را به راحتی بروز می دهند وبا تکیه برخلاقیت ونوآوری وارائه روش های جدیددرحل مشکلات اقدام می نمایند0

باعنایت به شرایط یادگیری از دیدگاه گانیه دربحث مفاهیم محسوس ، شیوه آموزش دیداری - شنیداری وارائه موضوعات درسی و مطالب علمی بوسیله فیلم - انیمیشن و.....  سریعتر یادگرفته می شود0

همچنین برونر ( broner  ) معتقداست یادگیری بطور مکانیکی انجام نمی شود بلکه فراگیر فعالانه موضوعات راتجزیه وتحلیل می کند تا بتواند مسئله ای را کشف کند ( یادگیری اکتشافی) و آزوبل AzobeL  معتقد است انسان درذهن خود از کودکی قالبی را شکل می دهد که آنرا ساخت شناخت می نامد، هرگاه موضوعات آموزشی با ساخت شناخت فراگیر هماهنگی داشته باشد فراگیر مطلب را یادمی گیرد0 این یادگیری معنی دار دربرابر یادگیری طوطی وار یا Rote قرارمی گیرد

 یادگیری درمدارس هوشمند به شکل سنتی وخواندن طوطی وار نیست بلکه یادگیری اکتشافی - معنی دار وشناختی مطرح است 0  دیدگاه برنامه درسی مبتنی برمعنی دار بودن ومسوولیت پذیری فرد درجامعه است 0

متدولوژی و روش آموزش : 

روش شناسی سیستمها  در بحث کارکرد این گونه مدارس مجموعه ای از الگوها و فنون و روشها وابزارهای مورد استفاده درطراحی می باشد0

 شیوه وروش آموزشی مدارس هوشمند دیداری - شنیداری بوده و معلمین دروس مختلف آموزشی خود را به کمک رایانه توسط فیلم ، انیمیشن و.... وابزارهای چندرسانه ای ( بصری ، کلامی ، شنیداری وعملی) ارائه می نمایند تا زمینه رشد همه جانبه استعدادهای دانش آموزان را تدارک ببینند و با تلفیق، به جای استفاده  ابزاری از فناوری ا طلاعات  ویا ارائه واحد مستقل فناوری درکنار سایرواحدهای درسی ، نسبت به کارآمد واثربخش نمودن نظام آموزشی اقدام  می شود0 به علاوه مدل های آموزشی مدارس هوشمند شرکت فعالانه دانش آموزان را طلب می کند0 دانش آموزانی می توانند ازاین رویکرد فایده ببرند که دارای تفکر خلاق ونقادانه باشند وازسطح توانایی قابل قبولی برخوردارباشند0

 مدارس هوشمند محیط همکاری و رقابت هستند ومواد آموزشی وتمرینات جهت بسط این مهارت ها دردانش آموزان طراحی شده اند0 به عبارت دیگر دراین مدارس ازروش ها اکتشافی -   حل مسإله - مشارکتی - واحد کار نیزاستفاده می شود0

رسانه ها و ابزار آموزشی:

 ترکیبی از وسایل آموزشی سنتی و رسانه های مبتنی بررایانه درس افزارهای مدرسه هوشمند را تشکیل می دهند0

هرم سیستمی و تعیین پیش نیازها :

  -  فراهم ساختن منابع متناسب بانیازمعلم ودانش آموز به صورت الکترونیکی وچاپی(کتابخانه - الکترونیکی               و...........)

  - فراهم ساختن سخت افزار ونرم افزارهای موردنیازوآشنایی معلمان ودانش آموزان باآنها. ( شبکه رایانه ای)

 - استفاده ازپایگاه اطلاعاتی جامع آموزشی برای دسترسی سریع وساده دانش آموزان ومعلمان.

  -آغاز آموزش با استفاده از محتوای الکترونیکی تولید شده توسط معلم ویامحتوای استاندارد آموزشی وپرورشی .

مدل و محیط ارتباطی بین اجزاء مدرسه هوشمند ( plat form  )

 - مدیریت آموزشی - ارزیابی هوشمند- محیط های گفتگوی دانش آموزان - معلم ومدیر- ارتباط با والدین نیاز، به یک بستر نرم افزاری دارد که به صورت مدل های مجازی به کارگرفته می شودکه به آن plat form         می گویندکه برا ی مدرسه هوشمندباتوجه به نیازهاوشکل کاربایدبه طورمستقل تعریف گردد0

ارتباطات اجتماعی :   sociaL reLation ship))

  درمدرسه هوشمند به جهت رشد همه جانبه دانش آموزان درابعاد فکری ، عاطفی وانسانی ارتباطات اجتماعی بالایی دارند و به عنوان نیروی کارمتفکر،دارای سواد رایانه ای درهمه زمینه ها فعال و مشارکت جو می باشند0 و دانش آموزان به عنوان فرددرخانواده - درمدرسه با همکلاسی های خود و مقاطع بالاتر یا پایین ترازخود ودراجتماع         می توانندبه عنوان فردی مفیدودارای اطلاعات روزوسواد رایانه ای می تواند  ارتباط سالم برقرارنماید0

 نظام آموزش و پرورش مطلوب به نظامی گفته می شود که حاصل آن افرادی است که درسطوح مختلف هوشی ، روحی ، عاطفی و جسمی از تعادل  و اعتقاد به خداو ایثار برای خدا برخوردار باشند0

 حاصل چنین تلاشی شهروندانی خواهد بود که ازدانش کافی واستاندارد اخلاقی ، مسوولیت پذیری وتوانایی درجهت رسیدن به هرسطحی از رفاه شخصی ، همچنین مشارکت درایجاد تعادل درخانواده ، جامعه وتمامی هم میهنان خود برخوردار باشند0

سطح یادگیری  یادگیرندگان :  Lerning  experiene

طراحی نظام آموزشی مدرسه هوشمند پیش بینی یک روان منطقی ازفعالیت هایی است که برای رسیدن به هدفهای مطلوب یادگیری انجام می گیرد و شامل شناسایی وتثبیت نیازها است 0 یعنی اولین گام نیاز سنجی است  (needs  AssessmenT  )

ارکان مدرسه هوشمند :

   1- محیط یاددهی  یادگیری : این محیط چهارحوزه راتحت پوشش خود قرارمی دهد.

الف - برنامه درسی         ب- روش تدریس          ج- ارزیابی            د- محتوا

   2- مدیریت : منابع وفرایندهای موردنیاز محیط یاددهی- یادگیری را پشتیبانی وحمایت می کند0

  3-  مسولیت های افراد ومهارت های مورد نیاز:  دررویکرد سیستمی مدیران تبدیل به مدیران یادگیری ومسوولان تبدیل به مدیران آموزشی خواهندشد0

4-    فناوری : ایجاد محیط یاددهی - یادگیری مدیریت و ارتباطات بیرونی راه حل های مبتنی برفناوری را الزامی   میکند0                               

 رویکرد سیستمی  فراگردی است که با استفاده ازآن می توان به تشخیص نیازها شناسایی مساإل تعیین شرایط حل مسإله وتعیین راه حل های مطلوب از بین امکانات مختلف وانتخاب روش ها و ابزارها اقدام نمود تا نیازها کاهش یا رفع گردند0

الف  - اهداف مدرسه هوشمند :

    1- فراهم نمودن رشد همه جانبه دانش آموزان درابعاد ذهنی - جسمی - عاطفی وروانی

    2-  ارتقاء  توانایی ها وقابلیت های فردی.

     3- تربیت نیروی کار متفکر که دارای سواد رایانه ای باشد0

     4-  تحول درفرایند یاددهی ویادگیری نظام آموزش وپرورش.

     5- ایجاد امکان مشارکت والدین ، اجتماع و بخش خصوصی درفرایند آموزشی و پرورشی.

** درطراحی منظم سه کار عمده باید انجام شود :

    1-   planning                   برنامه ریزی

    2- implementation           اجرا  

     3- Evaluation                   ارزشیابی      

* راهبردها وخط مشی ها :

   - تاکید برمهارت های فکرکردن.

    - تدریس ارزش ها وزبان از طریق آموزش.

    - فراهم نمودن محیط یاددهی – یادگیری.

   - فراهم نمودن انواع شیوه های آموزشی برای استعدادهای مختلف.

     - فراهم کردن فرصت های همکاری افراد جامعه با مدرسه.

بازخورد برنامه درسی :

    برنامه درسی باید دردانش آموز مهارت ونگرش نقادانه وخلاقیت مثبت ایجاد کند0

        - همه جانبه بودن : برروی رشد همه ابعاد انسانی تاکید کند0

        - عدم محدودیت  : برنامه درسی به دانش آموزان اجازه می دهد از برنامه درسی خود فراتر گام بردارند0

        - هدفداری : برنامه درسی  تاکید براهداف مهم واساس آموزش وپرورش

           - مبتنی برفناوری :  برنامه درسی به دانش آموزان مهارت استفاده ازفناوری را برای رفع نیاز خود  می آموزد0

ب   - روش تدریس :

     - روش تدریس دراین مدرسه ، دانش آموز محورخواهد بود0

     - دانش آموز با راهنمایی معلم خود اهداف را شکل می دهد0

     - به پیشنهاد معلم وظایف توسط دانش آموزان تعیین می گردد0

     - دانش آموز منابع خود را درنظرمی گیرد وازمعلم درمورد آن ها نظرخواهی می کند0

ج -  ارزیابی:

   - ارزیابی درمدرسه به صورت هوشمند می باشد0

    الف - ارزشیابی ورودی  = سنجش سطح دانش وتوانایی

    ب   -  ارزشیابی مستمر = اندازه گیری پیشرفت دانش آموز برای سنجش قوت ها وضعف های موجود         

    ج  - استعداد سنجی = شناخت به منظور ارائه آموزش های مورد نیاز و شکوفایی  استعدادها  د  - ارزشیابی پایانی  = باتوجه به سیستم آموزشی حاضر که به صورت کتبی ازمیزان یادگیری دانش آموز به عمل  می آید0 

طراحی ارزیابی و تعیین محتوی:

** ارزیابی به شکل های مختلف طراحی می شود :

               1- ارزیابی درکلاس  : این نوع ارزیابی درحین آموزش و پس ازآموزش می باشد0

             2- ارزیابی مدرسه ای : این نوع ارزیابی درپایان هربخش درسی می باشد0

             3-  ارزیابی متمرکز : هرزمان دانش آموز اعلام آمادگی کند به صورت یک پروژه اراإه می گردد0

د  - تعیین محتوای آموزشی : محتوا به دو شکل می باشد:

               1- محتوای تهیه شده با استانداردهای لازم ( ازطریق دفترتکنولوژی آموزشی وزارت آموزش وپرورش)

               2- محتوایی که معلم تولید می کند0

               3- به طور کلی محتوا براساس چهارشاخص اصلی شکل می گیرد:

الف - کیفیت فنی               ب - جذابیت            ج - کیفیت آموزشی                 د-تطابق با برنامه درسی

** مسوولیت ها ومهارت های حرفه ای مدیر و معلمان  :

   1- مدیر : دراین مدرسه با اطلاعات و فراینده های هماهنگی سرکاردارد0 مدیرمدرسه باید تحت آموزش مداوم فناوری اطلاعات باشد تا دراداره تجهیزات وفناوری و روش ها توانمند گردد0

* آموزش های مورد نیاز :

               - مهارت های اولیه IT  آشنایی با IcdL    ( word-power point  )

               - نرم افزارهای چندرسانه ای مرتبط با آموزش ( محتواهای درس)

               - نرم افزارهای آموزشی و کمک آموزشی درسی( اطلاعات اولیه)

               - نرم افزارهای ویژه مدیریت ( بانک های اطلاعاتی مرتبط

               - نرم افزارهای اداری مانند ( نرم افزار جامع اتو ماسیون مدرسه و تلفن گویای مدرسه)

* نقش ها و مسوولیت ها :

               - تنظیم اهداف قابل حصول برای مدرسه با بررسی نیازهای دانش آموزان ، اولیا و مردم..

               - برنامه ریزی برای ارتقا دائمی مهارتهای کارکنان اداری درزمینه کاربرد رایانه دراموراداری.

               - برنامه ریزی راهبردی برای فعالیت های محوله به مدرسه.

               - تبادل نظر بامعلمان درمورد چگونگی بهبود شیوه های یاددهی - یادگیری دردنیای پرتحول امروزی.

   2- معلمان  : معلمان نقش هدایتگر را دارا هستند0 مهارت ها و آموزش دقیق وکارآمدمعلمان 0 عاملی مهم ونیاز اساسی درمدرسه هوشمند می باشد که باید درزمینه IT متخصص باشند0

* نقش ها و مسوولیت ها :

               - برنامه ریزی وتدارک امورتدریس

               -مدیریت فناوری آموزشی

               - رسیدگی به وظایف تخصصی درمحیط یاددهی - یادگیری

               - ارائه آموزش اثربخش

مهارت های مورد نیاز  :

               - طراحی آموزش

               - فرایند مدیریت کلاس

               - ارزیابی یادگیری دانش آموز

               - انتخاب منابع متناسب با دانش آموز

-        استفاده مناسب از فناوری درامرآموزش

  سایرکارکنان باید با نحوه اتوماسیون اداری آشنا باشند تا بتوانند درزمنیه نگهداری پرونده های دانش آموزان -    کارکنان - امورمالی - روابط عمومی و ........  به وظایف خود عمل نمایند0

مهارت ها و واقعیتهای موجود در زندگی دانش آموزان در مدارس هوشمند :                              

                 -بکارگیری وعملیاتی کردن تئوریهای مدیریت:

               - مهارت های خود رهبری - انگیزش - نوآوری- خلاقیت – کارگروهی.

               - توانایی استفاده ازفناوری های مربوط دراداره مدرسه.

               -رهبری آموزش.

               - کاربرد فرم افزارهای چند رسانه ای ومدیریتی.

عوامل موفقیت درایجاد وعملیاتی کردن مدارس هوشمند و ارائه پیشنهادات :

               - همه دست اندرکاران باید درپشتیبانی مدارس هوشمند متعهد باشند0

               - ارتقاء تخصصی و مداوم معلمان ومدیران مدارس ، کارکنان اداری وسایر پرسنل باید برقرارباشد0

               - منابع و سرمایه های کافی باید فراهم باشد0

               - سیاست ها ، مقررات ، استانداردها وخط مشی های پشتیبانی مدارس هوشمندبایدایجادشود0

              -مدارس باید فرایندهایی را اجرا کنند که نیازهای کارایی واثربخشی رانشان دهد0

-        منابع  IT  برای تسهیل امکان پشتیبانی ونگهداری مداوم آن باید به اندازه کافی توسعه یابد0

-      تعبیه مکانیزم خاص برای نظارت و ارزیابی از این گونه مدارس و الزام مدیران ومعلمان در راستای استفاده از تکنولوزی در امر آموزش.

نتیجه:

مدارس هوشمند شامل اجزای درهم تنیده ای است که به منظورانگیزش حس کنجکاوی دانش آموزان و مشارکت فعال آن ها طراحی می شود تا با هماهنگ نمودن تلاش دانش آموزان ، معلمان ومدیران درمحیطی جامع و تلفیقی ، نسبت به برآورده نمودن تمامی نیازهای آموزشی افراد اقدام نمایند.  در این گونه مدارس میتوان به اهداف آموزشی تعیین شده با ثبات بسیار بالا دسترسی پیدا نمود. البته شاید عواملی مانع دسترسی سریع و آسان ما به اجرای کار و سیستمی بودن اینگونه مدارس شود اما باید گفت به هر شکل ممکن که شده و گریزی از این امر نیز وجود ندارد پس باید مکانیزم فراگیری برای ارزیابی ونظارت بربرپایی مدارس هوشمند تعبیه شود که تعادل اختیارات ومسوولیت های دست اندرکاران مدرسه هوشمندرا تضمین کندتااینگونه مدارس منادی مرحله ای پویا ونوین درتوسعه آموزش وپرورش باشند0

** منابع و ماخذ  :

 1-ماهنامه رشد تکنولوزی آموزشی شماره6 اسفند86

 2-طراحی مدارس هوشمنددرمالزی smart schooL سایت w w w.iran smart schooL.com  3-  نشریه آموزش کامپیوتر برای نسل جوان شماره 75

4-  سایت رشد w w w.RosHd.IR

5- کلیات مصوب جلسه بیست ونهم شورای راهبری فناوری اطلاعات وارتباطات وزارت آموزش وپرورش

 6- مقاله یادگیری الکترونیکی وآموزش وپرورش ،  شادروان دکترعلاقمندان

 7- نشریه مهارت - سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور  شماره 42

 8- جزوه سیستم وانواع آن، آقای دکترداریوش نوروزی 

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

مدرسه هوشمند یا مدارس هوشمند ، مدرسه الکترونیکی یا مدارس الکترونیکی ، مدرسه مجازی یا مدارس مجازی ، مدرسه اینترنتی یا مدارس اینترنتی همگی به کمک آموزش آمده و با نظارت هوشمندانه وسیستم ارزشیابی هوشمند راندمان یادگیری دانش آموز را ارتقاء می دهد.

مدارس هوشمند، کلید دستیابی به فناوری‌های نوین

طاهره ساعدی
جامعه جهانی با سرعت به سمت اطلاعاتی شدن پیش می‌رود و ما برای این که از این قافله عقب نمانیم باید به طور مستقیم در جریان تولید اطلاعات جهانی قرار داشته باشیم و این الزامی است که شرایط نوین دنیا می‌طلبد به همین دلیل فرزندان ما نیز باید بیاموزند که در جامعه اطلاعاتی چگونه می‌توانند دیتا تولید و چگونه آن را مصرف کنند. ایجاد مدارس هوشمند در همین راستا، یکی از الزامات جامعه جوان ما محسوب می‌شود. با توجه به این که تعداد محدودی از این مدارس در شهرهای مختلف و از جمله تهران تاسیس شده برای اطلاع از چند و چون چنین مدارسی و کارکردها و ظرفیت‌های آنان به سراغ دکتر علی‌اکبر جلالی استاد دانشگاه علم و صنعت و عضو انجمن ایرانی جامعه اطلاعاتی رفته‌ایم که متن این مصاحبه از نظر شما می‌گذرد.

به چه مدارسی هوشمند گفته می‌شود؟

مدارس هوشمند مدارسی هستند که مبانی توسعه آنها استفاده از فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات می‌باشد.

دانش‌آموزان این نوع مدارس چه مشخصاتی دارند؟

این مدارس دانش‌آموزان را به گونه‌ای تربیت می‌کنند که پس از فارغ‌التحصیل شدن به راحتی بتوانند جذب محیط‌های کاری و صنایع نوین شوند.
متاسفانه سیستم آموزشی بسیاری از کشورهای جهان در 50 سال گذشته تغییری نکرده است و عموما بر مبنای حضور فیزیکی دانش‌آموزان در محیط مدرسه و محدودیت‌های خاص آن متمرکز بوده است در حالی که مدارس هوشمند می‌توانند مدارس را به منازل منتقل کنند تا دانش‌آموز بتواند در ساعات غیرحضوری نیز که وقت مناسبی دارد فضای آموزشی برای خود به وجود آورد. در مدارس سنتی محدودیت‌های بسیاری به خصوص در زمینه دسترسی به اطلاعات وجود دارد زیرا دانش‌آموز فقط وابسته به کتاب‌های محدود درسی و دانش چند معلمی است که با او سر و کار دارند از نظر فیزیکی نیز محیط مدرسه و کمبودهای آموزشی می‌توانند محدودیت‌های دیگری برای آموزش سنتی باشد در حالی که در مدارس هوشمند بسیاری از کمبودها از طریق شبکه‌های مختلف دسترسی به اطلاعات رفع شده است. باید یادآور شد که تفاوتهای مدارس هوشمند و سنتی بسیار زیاد است، در مدارس هوشمند معمولا محتوای درسی بر حسب توان دانش‌آموز برنامه‌ریزی می‌شود و در نتیجه در یک کلاس 40 نفره ممکن است 40 نوع فضای آموزشی مهیا شود تا دانش‌آموزان دارای توانمندی بیشتر بتوانند از مطالب و امکانات بیشتر استفاده کنند و دانش‌آموزان ضعیف‌تر نیز در انتهای کلاس نمانند. خودکارسازی سیستم آموزشی و رای‌گیری و ارزیابی وضعیت هر دانش‌آموز نیز از تفاوت‌های عمده‌ای است که سیستم‌های مدارس هوشمند به راحتی آن را در درون خود دارند و همین طور می‌توان از طریق همین سیستم‌های خودکار نقش اولیا را در هدایت دانش‌آموزان افزایش داد.
بنابراین وقتی نام مدرسه هوشمند را می‌بریم از مدرسه‌ای صحبت می‌کنیم که سیستم آن برای هر دانش‌آموز متفاوت است و نکته مهم این است که در این سیستم دانش‌آموز اصولا یاد می‌گیرد که چگونه و بدون اتکاء به دیگران از مجموعه اطلاعات جهانی بهره‌مند شود.

آیا مدرسه هوشمند را می‌توان مدرسه مجازی نامید؟

مدرسه هوشمند با مدرسه مجازی فرق دارد، مدرسه هوشمند اگر بخواهد مطلوب باشد باید دانش‌آموزان در آن حضور فیزیکی داشته باشند و تفاوت آن با مدارس مجازی این است که معمولا به مدارس از راه دور گفته می‌شوند که دانش‌آموز و معلم می‌توانند کیلومترها از هم فاصله داشته باشند.

اولین مدارس هوشمند در چه کشوری و توسط چه کسی ساخته شد؟

گفته می‌شود اولین مدارس هوشمند در سال 1996 در انگلستان تاسیس شد و سپس مالزی در برنامه توسعه خود در پروژه «بیست بیست» مدارس هوشمند را جزو یکی از برنامه‌های اسالی خود قرار داد.

برای ایجاد مدارس هوشمند چه مسائلی باید در نظر گرفته شود و اصولا تاسیس این نوع مدارس نیازمند چه زیرساخت‌ها و لوازمی است؟

برای ایجاد این نوع مدارس ابتدا باید یک برنامه دراز مدت را مدنظر داشت به عنوان مثال مدرسه‌ای که امروز به نام هوشمند ایجاد می‌شود ممکن است حتی بیشتر از 10 سال طول بکشد تا ابزار خود را که شامل زیرساخت ارتباطی، محتوای مناسب، آموزش معلمین، تغییر روش‌های آموزشی و فرهنگ‌سازی والدین است کامل کند. شکل این نوع مدارس هم از نظر فیزیکی یعنی چیدمان صندلی‌ها و کلاس‌ها و هم از نظر معماری و شکل ساختمان متفاوت است و باید فضا به گونه‌ای ایجاد شود که دانش‌آموز به راحتی بتواند آزمایشگاهی را نیز در کنار میز درسی خود داشته باشد. از سوی دیگر معمولا در این کلاس‌ها معلم نقش راهنما را داشته و بیشتر کار از طریق درگیر کردن دانش‌آموز با مطالب انجام می‌شود. این نحوه آمزوش باعث می‌شود که هر دانش‌آموز مطالب مورد نظر را هم از نظر تئوری و هم عملی درک نماید و بداند که اگر در آینده به مشکلی برخورد کرد از چه جایی دسترسی به اطلاعات برای رفع مشکل خواهد داشت.

اهداف در نظام آموزشی سنتی و هوشمندانه چه تفاوتی دارد؟

در نظام آموزشی سنتی افزایش اطلاعات دانش‌آموز و معلمین هدف بوده است یعنی نظام به دانش‌آموزی که وارد مدرسه می‌شد باید فقط اطلاعات می‌داد و هرگز تصور این که خود دانش‌آموز نیز مولد باشد وجود نداشت اما این اهداف به کلی در حال از بین رفتن است، هدف جدید در نظام‌های آموزشی، آموزش برای اطلاعات نیست بلکه آموزش برای کارآفرینی است به طوری که دانش‌آموز در هر مقطع زمانی که مدرسه را رها نماید بتواند وارد محیط کار شود. در کشورهای معدودی که مدارس هوشمند دارند نتایج خوبی در این زمینه به دست آورده‌اند. در کشور ما نیز که چندین مدرسه هوشمند در چند سال گذشته راه‌اندازی شده فضای فرهنگی خوبی را به وجود آورده ولی تعداد مدارس ایجاد شده در مقایسه با آنچه باید باشد بسیار اندک است.
این مدارس با چه مشکلات و چالش‌هایی روبرو هستند؟

گرانی سیستم‌های آموزشی در هر سه بخش زیرساخت، تولید محتوا و نیروی انسانی از مشکلات عمده و جدی آن می‌باشد. در زیرساخت هنوز شبکه پرسرعت اینترنت، آن گونه که در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه هست در کشور ما وجود ندارد در همین حوزه نبود نرم‌افزارهای قوی و سیستم‌های نرم‌افزاری مدیریت آموزشی به وفور به چشم می‌خورد، در بخش تولید محتوا فعالیت بسیار محدودی انجام شده که قطعات محتواهای تولید شده پاسخگوی نیازهای حال و آتی این نوع مدارس نیست. شکل بعدی نبود نیروی انسانی متخصص در این حوزه است که هنوز سیستم آموزشی برای تولید چنین نیروی انسانی در کشور ما تعریف نشده است لذا پیش‌بینی می‌شود که سرعت توسعه مدارس مجازی و هوشمند در کشور ما زیاد باشد اما جای بسی امیدواری است که قدم‌های اول برداشته شده است.

معلمین این نوع مدارس باید چگونه باشند؟

معلمین مدارس هوشمند الزامی به متخصص بودن در حوزه IT ندارند بلکه باید بتوانند از سیستم این مدرسه مطلع باشند و از امکانات آن خوب استفاده کنند. به عنوان مثال یک معلم این نوع مدارس باید خوب بداند که منابع در کجاها وجود دارند که وقتی دانش‌آموز سوالی مطرح کرد وی را به منابع مورد نظر راهنمایی کند.

آگاهی از IT توسط معلمان چه تاثیری می‌تواند برای ارتفاع سطح کیفی مدارس داشته باشد؟

هدف آموزش و پرورش در هزاره سوم سوق دادن فضای آموزشی به سمت آموزش کارآفرینی است لذا بدون وجود اینترنت و دسترسی به ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات امکان رسیدن به این هدف وجود ندارد لذا لازم است تمام معلمین عزیز و گرامی ما اینترنت را ابزار یادگیری خود و انتقال تجربیات خود به دیگران بدانند و کل جهان را خانواده‌ای ببینند که می‌تواند تجربیات خود را از هر کشوری به کشور دیگر انتقال دهد. وظیفه معلم در هزاره جدید آن است که آشنایی با اینترنت و زبان انگلیسی را جزو برنامه‌های کلیدی و اساسی خود قرار دهد.

استفاده از دانش روز و اطلاعات اینترنت چگونه در مدارس امکان‌پذیر می‌شود؟

توسعه ICT (فناوری اطلاعات و ارتباطات) در حوزه آموزش و پرورش باید به سمت مدرسه محوری هدایت شود زیرا در نهایت این دانش‌آموزان هستند که می‌باید از طریق مدرسه خود به سایر نقاط و منابع اطلاعاتی در اطراف جهان وصل شوند بنابراین اگر مدرسه وب سایت مناسب داشته باشد و تمام درسها و تست‌ها و ابزار کمک آموزشی نرم‌افزاری خود را بر روی آن قرار دهد که دانش‌آموزان بتوانند با ارتباط به وب سایت نیاز اطلاعاتی‌شان را برطرف نمایند بهترین حالت خواهد بود. متاسفانه در بعضی مدارس ما کامپیوتر و امکان دسترسی به اینترنت هست ولی هزینه‌ای برای ایجاد یک وب سایت و تولید محتوا و به روزرسانی آن وجود ندارد که این یک چالش عمده است که باید هر چه زودتر حل شود.

برای آماده‌سازی بچه‌ها در مقطع زیر دبستان و دبستان برای ورود به مدارس هوشمند چه کارهایی لازم است؟

در کشور ما هنوز در حوزه توسعه آموزش و پرورش و حتی آموزش‌های عالی سیاستگذاری مشخص و درستی صورت نگرفته است لذا اولین اقدام آن است که طبق سند راهبردی توسعه ICT در وزارت آموزش و پرورش، سیاست و راهبرد مشخص شود در آن صورت می‌توان فهمید که چگونه مدرسه‌ای هوشمند ساخت تا از زیر دبستان تا آموزش عالی از آن استفاده کنند. نبود چنین راهبردها و سیاست‌هایی باعث شده تصمیمات در این حوزه وابسته به افرادی باشد که مسئولیت قطعی این کار را دارند و با رفتن آنها و آمدن مسئول جدید همه کارها دوباره از اول تکرار می‌شود.
آموزش IT به صورت کلان و زبان انگلیسی باید جزو اولویت‌ها و سیاست کلان سیستم آموزشی کشور باشد با توجه به این که زبان انگلیسی یک زبان بین‌المللی است و بسیاری از مطالب موجود در اینترنت به زبان انگلیسی است از طرف دیگر لزوم سوق یافتن به سمت آموزش الکترونیکی و مدارس هوشمند ما را ناچار می‌سازد که این دو مسئله را در سیستم آموزشی کشور قرار دهیم.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

مدرسه هوشمند یا مدارس هوشمند ، مدرسه الکترونیکی یا مدارس الکترونیکی ، مدرسه مجازی یا مدارس مجازی ، مدرسه اینترنتی یا مدارس اینترنتی همگی به کمک آموزش آمده و با نظارت هوشمندانه وسیستم ارزشیابی هوشمند راندمان یادگیری دانش آموز را ارتقاء می دهد.

نحوه به کارگیری فناوری اطلاعات درمدارس هوشمند مالزی و مقایسه با

سلسله مقالات ارائه شده در اولین کنفرانس کشوری توسعهITدرآموزش وپروش
گردآوری وتهیه دبیرکنفرانس: محمدمهدی خوشخو 
گروه مقالات علمی فرهنگی یزدفردا
نحوه به کارگیری فناوری اطلاعات درمدارس هوشمند کشور اسلامی مالزی و مقایسه آن با مدارس هوشمند ایران 
نویسندگان :دکتر بی‌بی عشرت زمانی        بیتا قصاب‌پور  
 
چکیده
                با توجه به محیط جدیدی که عصر اطلاعاتی[1] در جامعه ایجاد کرده است . آموزش مهارت‌های نوین امری اجتناب ناپذیر است. افزایش حجم اطلاعات در هر 7 سال دو برابر می‌شود ، توانمندی‌های فناوری در ارائه خدمات در عرصه‌های گوناگون و نیاز بازار مستلزم بهره‌گیری هرچه بیشتر از فناوریهای نوین می‌باشد. از سوی دیگر بازآموزی مهارت‌های گروههای کاری برای هماهنگی با عصر اطلاعات[2] شرایط ویژه‌ای را برای آموزش و پرورش به وجود آورده است. تأسیس مدارس هوشمند یکی از راهکارهای اتخاذ شده، در پاسخگویی به نیازهای نوین امروزی می‌باشد. مالزی اولین کشور در حال توسعه اسلامی است که در سال 1996موفق به پایه‌گذاری این سیستم در چارچوب آموزشی خود شده است و با به کارگیری فاوا درشیوه تدریس ، یادگیری و مدیریت به بهبود کیفیت نظام آموزشی کشور خود اقدام نموده است . سیستم مدارس هوشمند مالزی پنج هدف اصلی دنبال می‌کند که شامل ، تأمین پیشرفت کلی فرد ، فراهم ساختن فرصت برای افزایش قوت‌ها و توانایی‌های فردی ، تربیت نیروی کار متفکر ، ارائه آموزش به صورت دموکراسی  ، افزایش مشارکت سهام داران در روند آموزشی است.سیستم آموزشی ایران نیز با توجه به شرایط عصر اطلاعات امروزی اقدام به استفاده از این سیستم در سال 1380نموده است. مدارس هوشمند در جهت کارآفرینی، استفاده از شیوه‌های نوین برای بهبود بخشیدن به کیفیت آموزش، تربیت افراد شایسته که در هر زمان قابلیت و کارایی صنایع نوین را داشته باشد، فعالیت می‌کند. هدف این پژوهش نحوه به کارگیری فاوا در مدارس هوشمند مالزی و مقایسه آن با مدارس هوشمند ایران است.
روش انجام این پژوهش، بررسی کتابخانه‌ای، اسناد و مدارک ، سایت‌ها و مجلات الکترونیکی موجود می‌باشد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد. که تفاوت فاحشی بین سیستم آموزشی هوشمند ایران و نحوه به کارگیری فاوا در ایران با استانداردهای مورد نظر این مدارس در کشورهای پیشرو مانند، مالزی در این زمینه وجود دارد.نتایج این پژوهش می‌تواند راهکارهای عملی را به دست اندرکاران نظام آموزش ارائه نماید.
کلمات کلیدی :به کارگیری ، فاوا ، مدارس هوشمند، مالزی، ایران
 
مقدمه
                از دیر باز از آموزش و پرورش انتظار می رود که نسل های امروز را برای زندگی و جامعه فردا آماده سازد، درجوامع سنتی گذشته، تحولات به کندی انجام می گرفت، بنابراین شناخت فردایی که باید نسل های امروز را برای زیستن در آن پرورش داد چندان ضرورت نداشت، اما امروزه براثر پیشرفت های علمی فنی که به انقلاب علمی و تکنولوژیکی تعبیر شده است. و از سی سال پیش از هر 5 یا 7 سال حجم انتشارات علمی دو برابر افزایش یافته این شناخته اهمیت بسزایی یافته است(امیری، 1369). در همین راستا از دستاوردهای آموزش  نوین مبتنی بر ICT محور قرار دادن دانش آموز به جای معلم مد نظر است. و تغییر نقش معلمان به عنوان مربی، راهنما و تسهیل کننده می باشد که خود محور قراردادن داشن آموز به جای معلم و تغییر نقش معلم موجب می شود که انگیزه های یادگیری افزایش  یابد و دانش آموز، عنصری فعال، خلاق و موثر شود. میل  و علاقه او به کسب اطلاعات و دانش افزایش یابد و به طور طبیعی محتوای  آموزش در مسیر عملی و واقعی قرارگیرد(عبادی، 1383، ص 66).
                فن آوری های اینترنتی ، با سرعت چشمگیری درحال گسترش است و پدیده آموزشی با تکیه برفناوری های اینترنتی اکنون موضوع توجه و رقابت فزاینده بیشتر دانشکده ها و مدارس دنیا قرار گرفته است.
استفاده از فناوری های جدید اطلاعاتی، توان بالقوه نوینی را در آموزش مبتنی برفناوری به وجود آورده اند که بهره گیری از آنها در فرایند یاددهی – یادگیری  بسیار موثر است. این فناوری ها همچنین سبب شده اند تا یادگیری مادام العمر به صورت گسترده و عمیق به  کار گرفته شود(چاریانی، 1380). واقعیت ها نشان می دهند که استفاده از فناوری های نوین در قرن 21 تأثیر عمیقی در زندگی اجتماعی  انسان خواهد داشت و یقیناً آموزش و پرورش نیز از این تغییرات مستثنی نخواهد بود. تحقیقات در آموزش، بیان کننده این مطلب اند، که فن آوری اطلاعات به صورت عمده ای در نظام آموزش منظم مورد استفاده قرار گرفته است (دالوز، ترجمه افتخارزاده، 1380، ص 22).
و ما پیگیری ملموس فناوری اطلاعات در آموزش را در بخش مدارس هوشمند به طور واضح مشاهده می کنیم. مدرسه هوشمند مدرسه ای است که به طور خودکار و هوشمندانه خود را با دانش آموز منطبق می کند و دانش آموز با هر میزان توانایی می تواند از مطالب ارائه شده استفاده لازم را ببرد در این سیستم آموزش بالاترین میزان بهره گیری از فن آوری اطلاعات به چشم می خورد و کنترل و مدیریت آن مبتنی بر شبکه رایانه ای، و نحوه ارزشیابی  دانش آموزان و ارائه محتوای آن به شکل الکترونیکی است.
 
پیشینه گروه مقالات علمی فرهنگی یزدفردا
                پیچیدگی و ائتلاف سازمان تربیتی به صورت فزاینده بر IT به عنوان وسیله کمکی تکنیکی پیشرفت مدل های جدید آموزشی و یادگیری تأکید می کنند. با توجه به نظر زندلیفت استکرا، استفاده از IT در تمامی اشکال زندگی در دنیای در حال توسعه در حال افزایش است و استفاده از آن در بسیاری از مدارس نیز با سرعت در حال پیشرفت می باشد. اگرچه برخی متخصصان ادعا می کنند که مدارس در اتخاذ این تغییر تکنولوژیکی کند بوده اند. این مدرک متناقص نشان می دهد که چیزی که ICT به آن برای یک اجتماع وعده می دهد ممکن است ائتلاف فوق آن را تضمین نکند. مک نیل و دلفلید متوجه شدند که محدود کنندگان اصلی در اجرای تکنولوژی در کلاس درس کمبود منابع مالی برای سخت افزار زیربنا برای توسعه حرفه ای و برنامه ریزی  هستند در تألیف این کشفیات پلگرم (2001) از 20 کارورز کشور درباره مشکلات اساسی در اجرای ICT مصاحبه به عمل آورده است و در این زمینه ده مشکل بیان شده که بیشتر از همه عوامل زیر در این روز موثر است. تعداد ناکافی کامپیوتر،  دوره ناکافی، کمبود وقت برای معلمان، کافی نبودن کارکنان مساعد تکنیکی (آق بابا، 2006،ص 178).
                آدواواجین دلمو (2005)  تلاش استفاده از ICT و مشکلات ICT را در دبیرستان های نیجریه گزارش دادند  آنان مدعی شدند که مشکلات استفاده از ICT در دبیرستان ما، هزینه و زیربنای ضعیف  کمبود مهارت ها، کمبود نرم افزارهای مربوطه و دستیابی به اینترنت می باشد.
                طبق مطالعات انجام شده فناوری های جدید در نظام آموزش و یادگیری و کاربردهای روز افزون ابعاد فن آوری در این مورد شرایط به نحو چشمگیری  تغییر خواهد یافت از جمله می توان به مهمترین تأثیرات فن آوری در امر یادگیری به موارد زیر اشاره نمود: 1- تغییر نقش معلم ، 2- تغییر نقش فراگیر، 3-  مشارکت بیشتر دانش آموزان بامعلمان، افزایش استفاده از منابع خارجی رشد و بهبود مهارت های طراحی و ارائه مطالب تولید و دارا بودن محتوای الکترونیکی که مهم ترین رکن مدارس هوشمند هستند اشاره نمود(افضل نیا، 1384).
روند استفاده از ICT در جریان آموزش کلیه کشورها  از جمله انگلستان در سال 1996 و استرالیا در سال 1970 تحت تأثیر قرار داد که طبق بررسی های انجام شده این کشور در مقایسه با کشورهای OECO در زمینه کاربرد ICT در جریان آموزش از جایگاه مطلوب تری برخوردار است.
                کشور مالزی نیز به منظور پیشرفت در عرصه اقتصادی اجتماعی ICT را در سیستم آموزشی خود تلفیق نمود. تحقیقات نشان می دهد که در سیستم آموزش مالزی به منظور بدست آوردن امتیازات آموزش مالزیایی و همچنین تقویت و پرورش نیروی کار آماده برای مواجهه با دنیای واقعی قرن بیستم اقدام به تأسیس این سیستم در چهارچوب آموزش خود نمود. در این راستا ابتکار ایجاد مدارس هوشمند یکی از 7 برنامه کاربردی و قسمتی از پروژه MSC  (پروژه راهبردی چند رسانه ای) کشور مالزی است[ کرکیان، 1384] در ایران نیز با توجه به امکان وجود توسعه زیر ساخت های ارتباطی اطلاعاتی گسترش استفاده از ICT به طور جدی پیگیری می شود که این اقدام در سال 1380 در ایران انجام گرفت و چندی بعد چهار دبیرستان تحت عنوان آبسال منطقه 4 دبیرستان مصاحب منطقه 5 دبیرستان ندای آزادی، منطقه 7 دبیرستان شهدای کارگر منطقه 15 تهران به این سیستم مجهزگردید.
 
اهداف پژوهش :
هدف کلی :
نحوه به کارگیری فن آوری اطلاعات در مدارس هوشمند کشور اسلامی مالزی و مقایسه آن با مدارس  هوشمند ایران
اهداف جزئی
1- بررسی و روشن سازی اهمیت فن آوری در آموزش مدارس هوشمند کشور مالزی
2- بررسی و تبیین بکارگیری فن آوری اطلاعات در ابعاد مختلف(یادهی، یادیگری، ارزشیابی، مدیریت) در مدراس هوشمند کشور مالزی.
3- بکارگیری فن آوری اطلاعات و تأثیر آن برروند اصول عمومی مورد توجه در فرهنگ مالزی در مدارس هوشمند
4- بررسی تشابه و تفاوت میان بکارگیری فن آوری اطلاعات در مدارس هوشمند مالزی و ایران
 
سوالات پژوهش
1- مهمترین دلایل به کارگیری فن آوری اطلاعات در آموزش و پرورش مالزی کدام است؟
2- مهمترین طریق استفاده از فن آوری اطلاعات در آموزش و پرورش هوشمند مالزی به چه شکل است؟
3- فن آوری اطلاعات اصول عمومی مالزی را به چه شکلی متحول ساخته است؟
4- تشابه و تفاوت سیستم هوشمنمد مالزی و ایران کدام است؟
 
روش تحقیق
روش این پژوهش بررسی کتابخانه ای اسناد و مدارک است.
 
جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش شامل مدارس هوشمند کشور مالزی و کشور ایران است.
 
نمونه آماری
نمونه جامعه آماری این پژوهش مدارس هوشمند مالزی و دبیرستان آبسال  تهران می باشد.
 
فن آوری اطلاعات و مدارس هوشمند
                مالزی در سال 1996 اقدام به تأسیس  مدارس هوشمند، چندی بعد در ایران در سال 1380 اجرای این مدارس تصویب شد. این مدارس را چنین تعریف می شود، سیستمی با موقعیت کاملاً حقیقی متفاوت از سیستم مدارس مجازی بامدیریت مبتنی به فن آوری رایانه و شبکه و محتوای الکترونیکی با نظام ارزشیابی هوشمند است. نتایج بررسی های مختلف  نشان می دهد که این سیستم درچهارچوب کشور مالزی بسیار جوابگو بوده و تمامی خلاء های موجود آموزش این کشور را برطرف نموده است [ طرح مدارس هوشمند، ص 26] مالزی با توجه به پیگیری این سیستم به پنج هدف عمده خود در جریان آموزش دست می یابد که شامل تأمین پیشرفت کلی فرد فراهم ساختن فرصت برای افزایش قوت ها و توانایی های فردی با تربیت نیروی کار متفکر، ارائه آموزش به صورت دموکراسی، افزایش مشارکت سهام داران در روند آموزش است دست می یابد. مطالعات نشان داده که استفاده از فناوری اطلاعات سبب می گردد، هرکس در زمینه توانایی های خود گام بردارد. مثلاً افراد دارای استعداد کلامی به آموزش تایپ کتابخانه های الکترونیکی، کتاب داستان تعاملی، بازی با کلمات مناسب می پردازند و افراد دارای استعداد ریاضی به خود آموز مهارت ریاضی، خودآموز برنامه نویسی، کامپیوتری، بازی های ریاضی، و برنامه های علمی افراد دارای استعداد تجسم فضایی، برنامه های تصویر متحرک برنامه های نقاشی و طراحی و بازی های شطرنج و کامپیوتری، بازی های حل مسئله سه بعدی، معمای الکترونیکی، ارائه مطالب به صورت گرافیکی، افراد دارای استعداد بدنی، بازی های شبیه سازی شده کامپیوتری، نرم افزارهای حرکات شبه واقعی  بازی های هماهنگ دست چپ است.
                افراد دارای استعداد موسیقی: خودآموز موسیقی، نرم افزارهای آواز خوانی ، نرم افزارهای آهنگ سازی و وسایل موسیقی دیجیتال، افراد دارای استعداد اجتماعی، بولتن خبری الکترونیک، بازسازی شبیه سازی شده افراد دارای استعداد انفرادی: نرم افزارهای انتخاب فردی، نرم افزارهای نتیجه گیری برنامه های خودآموز می پردازند(طراحی مدارس هوشمند، 1382) و بدین ترتیب هر کس متناسب با استعداد خود پیشرفت می کند. که این مسئله مهمترین اصول اهمیت مدارس هوشمند که حامی این روند فاوا است.
                در ایران نیز به منظور اینکه فن آوری اطلاعات آموزش را متنوع و ساده می سازد و سرعت یادگیری را افزایش می دهد و دانش آموزان را به تماس با منابع موجود و بهره گیری از آنها ترغیب می کند اقدام به تلفیق این فرایند در جریان آموزش گردید. که استفاده از این فرایند با توجه به الگوگیری از کشور مالزی است(کرمی پور، 1381، ص 26).
                در مالزی هدف دولت سرمایه گذاری به رهبری فن آوری اطلاعات در مدارس و حفظ حمایت از این حرکت و مجهز کردن تمامی مدارس تا سال 2020 به این سیستم است. برنامه های مدارس هوشمند مالزی به هفت حیطه تأکید دارد که عبارتند از :  زبان و ارتباطات، علم و
فن آوری، مطالعات اجتماعی، رشد جسمانی، آگاهی های فردی و حرفه ای، هنرهای علمی و خلاقانه مد نظر است(هونگ و دیگران) .
 
نمونه ای از فعالیت های تیمی مدارس هوشمند در سال 1997 مالزی
فراگیر : ساعت 20 : 7 وارد سیستم می شود وظایف روزانه خود را در تابلو اعلانات الکترونیکی مرور می کند.
ساعت 40 : 8 در یک کنفرانس ویدئویی شرکت می کند.
ساعت 30 :8 به آموزش چند رسانه ای معلم در مورد موضوع درس گوش می دهد.
ساعت 40  : 11 در مقابل دانش آموزان گزارش از پروژه درسی خود را ادامه می دهد.
ساعت 11 اطلاعاتی که در مورد مطالب درسی جمع آوری کرده سازمان دهی و ارائه می کند.
ساعت 3  در یک بازی شبیه سازی کامپیوتری  با صدا و تصاویر مجازی در مورد موضوع شرکت می کند.
ساعت 8 : یک گزارش الکترونیکی برای همگروه خود می فرستد تا توسط او اصلاح شود و اگر سوالی در حدود درس امروز داشته باشد از طریق ایمیل از معلم خود می پرسد.
 
معلم :
ساعت 20 : 7 وارد سیستم کامپیوتری می شود تکالیف دانش آموزان راکنترل می کنند در همین حال دانش آموز می تواند برنامه کاری خود
را چک کند.
ساعت 45 : 7 با استفاده از روش چند رسانه ای در کلاس توضیح می دهد.
ساعت 30 :9 پرونده تحصیلی دانش آموز را برای جلسات ملاقات با اولیاء آماده می کند.
ساعت 11 به نامه های الکترونیکی دانش آموز و اولیاء پاسخ می دهد.
ساعت 30 : 13 برای یافتن پایگاه اینترنتی اطلاعاتی برای دانش آموزان به جستجو می پردازد.
ساعت 3  بعداز ظهر در یک جلسه ویدئو کنفرانسی شرکت می کنند.
ساعت 8  نرم افزار آموزشی جدیدی در مورد کتاب درسی که به بازار عرضه شده را براساس استاندارد آموزش و پرورش بررسی می کنند.
 
مدیر:
ساعت 30 : 8 در یک جلسه کنفرانس ویدئویی مدیران شرکت می کند.
ساعت 30 : 11 نامه الکترونیکی به کارکنان و اولیاء دانش آموزان می فرستد و آنان را آخرین قوانین مطلع می سازد.
ساعت 10 در پایگاه اطلاعاتی مدرسه به پرونده پیشرفت تحصیلی یکایک دانش آموزان وارد می شود و خود را برای ملاقات با اولیاء دانش آموز آماده می سازد.
ساعت 2 با کارکنان مدرسه جلسه ای تشکیل می دهد.
ساعت 4  به برنامه های الکترونیکی پاسخ می دهد.
ساعت 5 وارد سایت مدیران شده و از طریق اینترنت به بحث می پردازد.
 
اولیاء
ساعت  9 به معلم فرزندشان نامه الکترونیکی می فرستد و درخواست ملاقات دارد.
ساعت 8  بعد از ظهر درکلاس درس که برای اعضا درکارگاه کامپیوتر تشکیل می شود شرکت می کند.
در ایران نیز سعی شده در مدارس هوشمند آن به عنوان مثال آبسال  از این الگو استفاده شود ولی به علت نداشتن امکانات لازم و یا عدم آگاهی کافی از سوی چهارگروه ذکر شده این روند براین چهارچوب  کلی ذکر شده با این روند اجرا نمی گردد. در بعضی از ارکان آن ضعف وجود دارد (مشاهدات محقق،1385).
در مدارس هوشمند مالزی که یادگیری براساس وب است و با توجه به پیشرفت های شایان توجه این کشور در زمینه های اقتصادی،به علت مقتضیات دینی و ویژگی های خاص انسان آن اصول مطرح است  سعی شده فن آوری در جهت  عمق بخشیدن بدان استفاده گردد. این اصول برپنج حیطه تقسیم می شود که با توجه به متقضیات مشترک بین ایران و مالزی در ایران نیز به این اصول پرداخته شده است.
 
حیطه دانش: علم به محتوای، دانش حل مسئله، دانش تحقیق
 
ارزش ها: محبت، اعتماد به نفس، فروتنی، عشق، عدالت، آزادی، شجاعت،مجاهدت، قدردانی، مشارکت، منطقی بودن
 
مهارت ها: مهارت تفکر، مهارت شغلی، مهارت اجتماعی، مهارت کسب علم، مهارت عمومی ، مهارت ریاضی، مهارت محیطی، مهارت خلاقیت، مهارت فناوری
 
زمینه های مطالعه به زبان و ارتباط، آموزش دین اسلام، توسعه ارزش ها، علم و فناوری، مطالعات اجتماعی، توسعه بهداشت، آگاهی شخصی، هنرهای مفید.
 
زبان : خواندن، نوشتن، ارتباطات شفاهی، کاربرد صحیح لغات.
که در مالزی با توجه به پرداختن به تمامی این جنبه های این سیستم بسیار جوابگو در نظام آموزش این کشور عمل نموده است(طرح مدرسه هوشمند تهران: 1385).
در ایران نیاز در طی 5 سال که از اجرای این طرح می گذرد نتایج مثبتی عاید شده است اما بسیار متفاوت از نتایج حاصل شده در کشورهای دیگر است، در ایران در بخش های زیر ساخت، مدیریت آموزش و آموزش الکترونیک برای چهارگروه یادگیرنده معلم، کادر آموزش مدیر، والدین، نقصان وجود دارد در صورتی که این روند برای کشوری مانند مالزی تا حدودی حل شده است. دیگر اینکه در کشوری مانند مالزی این نتیجه برای همه محرز گشته است که این سیستم چگونه است و چگونه بهنر عمل می کند در حالی که در کشور ماهنور تعریف  مشخصی برای این سیستم مطرح نشده و حتی ماهیت واضحی ندارد و گاهی آن را با سیستم مدارس مجازی متفاوت می دانند. ولی از لحاظ تشابه بین این سیستم در دو کشور ایران و مالزی می توان گفته در هر دو توافق براین امر است که این سیستم فاصله ها را از بین  برده و یک دهکده جهانی ایجاد نموده است و می توان استفاده از آن را در هر شرایطی برای هر فرهنگی تجویز نمود(بررسی تطبیقی مدارس هوشمند، 1385).
 
نتیجه گیری
                مطالعه و بررسی مدارس مالزی و ایران با توجه به مشاهدات پژوهشگر در ابعاد مطرح شده در سولات تحقیق نشان می دهد که این سیستم قابلیت انطباق با  هر فرد و شرایطی را داراست و استفاده از آن سبب نظم در ساختار آموزشی و انعطاف پذیری آن است.  و تمامی موانع مکانی زمانی که در  سیستم سنتی سبب عدم پیشرفت است از میان بر می دارد. به شرطی که صحیح و درست و مطابق اصول از آن استفاده گردد و این جریان را مدیون استفاده از فاوا در درون خود است که باید به استفاده صحیح و به جای این رویکرد در درون این سیستم توجه کافی مبذول گردد. در زمینه این اصول ذکر شده کشورما در بعد ساختاری و محتوایی، مدیریت، و اجرایی در زمینه به کارگیری فاوا در جریان این مدارس دچار مشکل است که امید می رود با بررسی های  و تجدید نظر در این زمینه بتواند این ساختار آموزشی را بهبود بخشید.
 
 
منابع
امیری، محمدعلی. ( 1369). تفکر درباره تحولات آینده آموزش و پرورش، تهران: انتشارات مدرسه.
چاریانی، ابوالقاسم. (1380). تأثیر ICT بر برنامه ریزی درسی، دفتر برنامه ریزی و تألیف آموزش های فنی  و حرفه ای کاردانش.
دلوز، ژاک. (1380). آموزش برای قرن بیستم و یکم، ترجمه افتخارزاده، سید فرهاد، تهران: انتشارات عابد.
زمانی،ب. (1385). بررسی تطبیقی مدارس هوشمند کشورهای اسلامی و کشورهای پیشرفته
طراحی مدارس هوشمند در مالزی، ماهنامه آموزشی، تحلیلی، اطلاع رسانی، مجله تکفا، شماره 6 و 5، سال اول ، خرداد و تیرماه 1382.
طرح مدارس هوشمند تهران.(1384).
عبادی، رحیم.(1383). یادگیری الکترونیکی (e – learning) تهران: انتشارات امیرکبیر.
غ، نادری. (1384). سند راهبردی مدراس هوشمند، جهاد دانشگاهی صنعتی شریف.
کریمی پور، محمدرضا، آموزش متناسب با عصر اطلاعات، ماهنامه رشته تکنولوژی آموزشی، شماره 7 فروردین ماه 1381.
لرکیان. (1384). پایان نامه کارشناسی ارشد. برای استراتژی های توسعه فن آوری  اطلاعات و ارتباطات (ICT ) در آموزش و پرورش در سه کشور استرالیا، هنگ کنگ و فنلاند با تأکید بر خط مشی، تربیت  معلم برنامه درسی با ارائه راهکارهایی برای توسعه نظام آموزش و پرورش ایران، ص 83).
 
 گروه مقالات علمی فرهنگی یزدفردا
 
Akbaba – Altum, S. (2006). Complexity of Integrating computer technologies turkey. Educational technology & society, 9 , 1 . Available at : Enail akabas @ baskent. Edu-tr.
Available at : http : // www. Education . Pww. Gor. Zar. Teliz.  Pdf.
 
Foong- me . (2002). ICT  in malaysian school, Plicy and  strategies. Avaliable at : http: // www. Unesco. Org/ Bangkok/ education / ict/ ict enabling / ap – policy / malpol. doc.
 
Hanizar,A,Zair,M.(2005).The Taxonomical  Analysis of science Educational soft  ware in Malaysia Smart Shcools.Malaysian online journal of instructional technology(Mojt).
 
 Jan, C,Jimmy , Huang, C.S.(2002). Application of the concepts of the smart schools of Malaysia to Taiwan`s Technology Education.National taichung teachers college
 
Smalmap, P. K. A. (2001). Strategy For information and communication technology in Education

[1] - Information era
 
نقل از یزدفردا

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

مدرسه هوشمند یا مدارس هوشمند ، مدرسه الکترونیکی یا مدارس الکترونیکی ، مدرسه مجازی یا مدارس مجازی ، مدرسه اینترنتی یا مدارس اینترنتی همگی به کمک آموزش آمده و با نظارت هوشمندانه وسیستم ارزشیابی هوشمند راندمان یادگیری دانش آموز را ارتقاء می دهد.

مدارس هوشمند(SMART School)

مهندس مهدی سروش

کارشناس فناوری اطلاعات وارتباطات

مقدمه
آموزش رایج در مدارس کشور، یک آموزش سنتی و یا به عبارت دیگر آموزش فقط شنیداری می باشد. حداکثر اقدام تصویری در خصوص موضوعات مورد آموزش، نصب بعضی پوسترهای رنگی بر روی تخته سیاه کلاس می باشد. در روش دیداری- شنیداری سعی می شود آموزش به کمک فیلم ، انیمیشن، نماهنگ و ... ارائه گردد. در این روش ماندگاری مطلب قریب به 20 سال می باشد در حالی که ماندگاری مطلب در روش شنیداری حداکثر 6 ماه است. در ضمن در روش دیداری- شنیداری مطالب علمی در محیطی جذابتر و در مدت زمان کمتر قابل انتقال است
در مدارس معمولی، طرح درس معلم شامل مجموعه ای از دستورالعمل ها، برنامه های درسی، سؤالات تمرینات اضافه، امتحانات کلاس و ... می شود. اما در مدارس چندرسانه ای علاوه بر این موارد، معلم از مواد آموزشی چندرسانه ای شامل فیلم، عکس، صدا، اسلاید و ... استفاده می کند تا کیفیت و ماندگاری آموزش را ارتقا بخشد. این قدم اول در راه حرکت به سمت مدارس هوشمند است.

درباره ی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نظام آموزشی (و به طور خاص مدارس) دو رویکرد متفاوت وجود دارد. برخی معتقدند، اثر فناوری های جدید تدریجی است و صرفاً انتقال برنامه ی درسی سنتی را کارآمدتر می سازد و در واقع، دسترسی به اطلاعات سریع تر می شود. رویکردی دیگر معتقد است ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات به مدرسه ها، هدف ها و ابزارهای تعلیم و تربیت را به طور اساسی تغییر می دهد. از این دیدگاه فناوری اطلاعات بر مرزهای ساختاری نظام آموزش سنتی فایق می آید.
با این که موارد بالا از دستاوردهای استفاده از فناوری اطلاعات است، با این حال ساده لوحانه است اگر تصور کنیم ورود فناوری اطلاعات (در جلوه های متفاوت آن : اینترنت ، رایانه ، چند رسانه ای و ... ) به تنهایی باعث انقلاب آموزشی شود. اگر فرهنگ یاد دهی – یادگیری در نظام آموزشی تحول نپذیرد ، ورود فناوری های اطلاعاتی نه تنها تحولی ایجاد نخواهد کرد ، بلکه به تقویت سنت های محافظه کارانه ی آموزشی منجر خواهد شد. لذا تغییر در مدرسه سنتی به سوی مدرسه هوشمند نیازمند تغییر در نظام آموزش و پرورش کشور می باشد و هیچگاه راه اندازی مدارس هوشمند میسر نخواهد شد مگر ساختار نظام آموزش و پرورش تغییر یابد . این امر نیازمند برنامه ریزی حداقل بیست ساله می باشد. این تغییر می بایست قدم به قدم و با درایت و تفکر باشد.

منظور از مدارس هوشمند چیست ؟
در سال 1984، دیوید پرکینز و همکارانش در دانشگاه ها هاروارد، طرح مدارس هوشمند را به عنوان تجربه ای نوین در برنامه های آموزش و پرورش، با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات ارائه نمودند. این طرح به تدریج در چند مدرسه اجرا گشت و بعدها تا حدوددی توسعه یافت، به طوریکه امروزه برخی از کشورهای توسعه یافته در امر فناوری اطلاعات، همچون مالزی، از این مدارس جهت تربیت نیروی انسانی در برنامه های توسعه خود استفاده می کنند. در تعریف این نوع مدارس گفته شده اس که مدرسه هوشمند یک مدرسه و محیط آموزشی فیزیکی است که کنترل و مدیریت آن مبتنی بر فناوری رایانه و شبکه می باشد و محتوای اکثر دروس الکترونیکی و سیستم ارزشیابی و نظارت آن نیز هوشمند است ودر فرایند آموزش به تفاوت استعداد وتوانایی دانش آموز توجه می شود . بنابراین مهمترین ویژگیها و خصوصیات این مدارس عبارتند از :
الف) در مدارس هوشمند معلمان می توانند با استفاده از بانکهای اطلاعاتی و برنامه های نرم افزاری و غیره دروس جدیدی را با توجه به نیازها و علائق دانش آموزان طراحی نمایند و یا اینکه دروس موجود را تغییر داده و اصلاح نمایند بنابراین محتوای آموزشی دروس در این مدارس تا حدودی متفاوت با مدارس دیگر خواهد بود.
‌ب) دانش آموزان این مدارس، خود سرعت یادگیری خود را تعیین می نمایند. همچنین در این مدارس، ساعات یادگیری محدود به ساعات مدرسه نیست و دانش آموزان در هر لحظه که اراده کنند کلاسهای دلخواهشان را از طریق برنامه های رایانه ای یا ارتباط از راه دور در اختیار خواهند داشت.
‌ج) نقش معلمان در این مدارس تا حدود زیادی از آموزش و ارزشیابی دانش آموزان به پیگیری آموزش شخصی آنان تغییر می یابد و در نتیجه فرصت و فراغت بیشتری برای پرداختن به برنامه های رشد و بالندگی حرفه ای خود (مطالعه، برقراری ارتباطات و تعاملات سازنده و مؤثر با مکاران، ارتقاء سطح علمی و بهبود مهارتهای تدریس و ...) خواهند یافت.
‌د) در این نوع مدارس دانش آموزان اغلب بجای کیفهای مملو از کتب حجیم، با کامپیوترهای کیفی (lab top) در سر کلاس درس حاضر می شوند. به عبارت دیگر در این مدارس علاوه بر مواد آموزشی رایج و کتابهای درسی، انواع نرم افزارها و درس افزارهای چند رسانه ای نظیر cd و... مورد استفاده قرار می گیرد.
‌ه) ارزشیابی از دانش آموزان در مدارس هوشمند به جای اینکه در مقاطع و نوبتهای فاصله دار (در پایان هر فصل یا هر ترم و ...) صورت پذیرد، همه روزه و به طور مداوم انجام می گیرد و تعدادی از این آزمونها هم به صورت on line واز راه دور می باشند.
‌و) در این مدارس دانش آموزان هنگام ورود و خروج از مدرسه، با کارت دیجیتالی که در اختیار دارند، والدین خود را از ساعت آمد و رفت خود مطلع می سازند(ارسال SMS ازطریق سیستم اتوماسیون مدرسه). والدین دانش آموزان نیز می توانند با یک آموزش ساده به سیستم ارزشیابی مدرسه متصل شده و به این وسیله از وضعیت وروند پیشرفت تحصیلی فرزند خود آگاهی یابند. معمولاً در این مدارس روزانه در پایان ساعات کلاسی یک E-Mail از طرف مدرسه جهت آگاهی والدین از وضع تحصیلی فرزندانشان در آن روز، به آنها ارسال می گردد.
‌ز) از آنجاییکه پاره ای از فعالیتهای مرسوم در مدارس دیگر، در این مدارس به کمک فناوری اطلاعات کاهش می یابد، کمیت و کیفیت تعاملات بین دانش آموزان، معلمان و والدین ارتقاء می یابد و در نتیجة هم افزایی یا سینرژی حاصل از تعاملات این سه گروه، امکان ایجاد شرایط یادگیری بهتر برای دانش آموزان فراهم می گردد.
علاوه بر موارد فوق نکته ای که درباره مدارس هوشمند حتماً بایستی مورد توجه قرار گیرد توجه به این مطلب است که فناوری اطلاعات در واقع به معنای فن بهره برداری از اندیشه‌های انسانی است که با سپردن امور شناخته شده، تکراری و غیرخلاق به ماشین از طریق خودکارسازی عملیات، اندیشه های انسانی را در جهت مکاشفه در ناشناخته ها آزاد می سازد. بنابراین نباید به اشتباه اینگونه تلقی گردد که در مدارس هوشمند، تکنولوژی جای افراد و اشخاص را می گیرد بلکه همچنانکه پیتر دراکر(P.Drucker) نیز گفته است «کار یدی جای خود را به کار دانشی می دهد، اما نقش تعیین کننده انسان به عنوان حاکم سازمانی همچنان برقرار و مستدام خواهد ماند» , و بنابراین استفاده از تکنولوژیهای مذکور تنها به عنوان ابزاری در جهت رسیدن به هدف آموزش و تعلیم و تربیت کارآمدتر و متناسب با آهنگ فزاینده تغییرات در دنیای حاضر می باشد.

مهمترین دلایل تاسیس مدارس هوشمند
مهمترین دلایل تاسیس مدارس هوشمند عبارتند از :
الف) امروزه به علت رشد فناوریهای رایانه ای، سرعت نقل و انتقالات اطلاعاتی و مسأله انفجار دانش، اطلاعات و دانش به سهولت و سرعت می تواند در اختیار همگان قرار گیرد و دیگر مانند گذشته مدرسه تنها چهار چوبی نیست که معلم بخواهد دانش، مهارت و ارزشها را در آن به دانش آموزان منتقل کند بلکه چهارچوبهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و وسائل ارتباط جمعی در شکل پذیری پنداره های دانش آموزان نقشی تعیین کننده دارند. یکی از تبعات این امر بالا رفتن سطح دانش متعارف دانش آموزان است که هماهنگی با دوره های آموزشی را بر هم می زند. در چنین شرایطی استفاده از فناوریهای اطلاعاتی و انفورماتیکی در مدارس هوشمند، امکان به روز نمودن اطلاعات علمی معلمان و ارتقاء مهارتهای تدریس ایشان را فراهم می آورد به طوریکه آنها می توانند با استفاده از امکانات موجود در این مدارس برآورد صحیحتر و دقیقتری از دانش متعارف دانش آموزان کسب نموده و دوره های آموزشی و مطالب درسی را با دانش متعارف دانش آموزانشان هماهنگ سازند.
ب) از سوی دیگر برنامه های آموزشی در مدارس سنتی، اکثراً به صورت معلم محور بوده و با استعدادها، تواناییها، نیازها و شیوه های یادگیری دانش آموزان که هر یک آهنگ مخصوص خود را دارد، متناسب نیستند. مدارس هوشمند به دلیل برنامه های درسی انعطاف پذیر، امکان تدریس با شیوه های نوین، داشتن طیف وسیعی از برنامه ها و روشهای آموزشی و محوریت بخشیدن به نقش دانش آموز (با در نظر گرفتن تفاوتهای فردی و توجه بیشتر به نیازها، علائق و استعدادهای آنان) می‌توانند در جهت از بین بردن و یا کاهش دادن این شکاف آموزشی مؤثر و مفید فایده باشند ودرواقع هر دانش آمئز بسته به استعداد خود می تواند آموزش ببیند و یا به عبارت دیگر سیستم آموزش نسبت به استعداد دانش آموزان متغیر است .
ج) جامعه اطلاعاتی آینده نیازمند افرادی است که بتوانند فناوری اطلاعات را خلاقانه در جهت رشد و توسعه به کار برند، در این عصر بی بهره مانده از دانش، بینش و مهارتهای روز، به بیکاری، نابرابریهای اجتماعی و در نتیجه پیدایش نارضایتی و تنش می انجامد و مدارس هوشمند نیز عمدتاً در جهت تأمین این نیازها برنامه ریزی شده اند چرا که در این مدارس دانش آموزان می‌آموزند که چگونه اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق شبکه های اطلاعاتی استخراج نمایند، چگونه در مورد آنها بیندیشند و چگونه حاصل یافته های خود را در جهت حل مسائل و مشکلات خود و توسعه و پیشرفت جوامعشان به کار گیرند.

موانع موجود در راه به کارگیری موثر تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات
در نظامهای آموزشی و توسعه مدارس هوشمند

اصولاً هر گونه تغییر و نوآوری در ابتدا با مخالفتهایی روبرو می شود چرا که از آنجاییکه نظم موجود را به هم می زند و نگرانیهایی با خود به همراه دارد، نوعی مخالفت و مقاومت منفی را در انسانها بر می انگیزد. مدارس هوشمند نیز از این قاعده استثناء نمی باشد و طبیعی است که عده از مردم و مسئولین (به ویژه مسئولان با سابقه و دارای تجارب سنتی)، به سادگی تسلیم اینگونه برنامه ها نشوند. (علی الخصوص که نگرانیهایی از قبیل احتمال عدم موفقیت دانش آموزان این مدارس در کنکور، و امکان بروز مشکلات عاطفی و دلزدگی دانش آموزان نسبت به این سیستم مدرسه ای جدید و این شیوه از آموزشها و ... مطرح می گردد.)
ناکافی بودن نیروی انسانی متخصص و اموزش دیده، و کمبود منابع مالی و فیزیکی جهت تجهیز مدارس هوشمند به سیستمهای رایانه ای و تجهیزات و ملزومات مورد نیاز این مدارس یکی دیگر از مشکلات موجود در زمینه توسعه مدارس هوشمند می باشد. با این وجود نمی توان این عامل را مهمترین مانع بر سر راه تاسیس و توسعه اینگوونه مدارس دانست چرا که نتایج مطالعات و پژوهشهای انجام شده حاکی از ان است که مسأله مهمتر ساختارهای سازمانی موجود در نظامهای آموزشی، فرهنگ و توانایی به کارگیری از ابزارها و امکانات، شرایط محیطی و از همه مهمتر درک افکار عمومی از این پدیده است. به عنوان نمونه عملاً عدم وجود فرهنگ صحیح استفاده از فناوری اطلاعات در بین مردم و مسئولان و به ویژه معلمان و متولیان امر آموزش و پرورش، موانعی جدی را بر سر راه اشاعه و توسعه مدارس هوشمند پدیده آورده است و بنابراین لازم است که اینگونه مشکلات شناسایی گشته و بوسیله آموزشها و اطلاع رسانهای مناسب در جهت رفع آنها اقدام گردد. در همین زمینه از آنجاییکه موفقیت هر گونه نوآوری آموزشی در آموزش و پرورش منوط به رضایت و پذیرش این نوآوریها توسط معلمان می باشد , باید بوسیله آموزشهای مناسب، مشارکت دادن معلمان در طراحی برنامه ها و استفاده از نظرات آنها در برنامه ریزیها، فرهنگ پذیرش و استقبال از کاربرد شیوه های نوین آموزشی را در آنان ایجاد نمود، در غیراینصورت طبیعی است که معلمان احساس کنند که اینگونه نوآوریها امنیت شغلی آنان را به مخاطره می اندازد و آنها را به مثابه تجاوز به حیطه صلاحیت و تخصص خود قلمداد نمایند.
و بالاخره عده ای از صاحبنظران نیز بر این باورند که به دلیل عدم بستر سازیهای مناسب برای پیاده سازی اصول اولیه مدارس هوشمند، راه اندازی اینگونه مدارس موفقیت آمیز نخواهد بود و تنها در صورتی می توان به موفقیت این مدارس امیدوار بود که فعالیتهای دولتی و تعاملات بین دولت و شهروندان نیز به صورت الکترونیکی انجام شود و یا به عبارتی دولت الکترونیک پیاده سازی شود.

بحث و نتیجه گیری
یکی از مهمترین ویژگیهای عصر حاضر شتاب فزاینده تحولات علمی، تکنولوژیکی، اجتماعی و ... در آن است. در چنین زمانی که تنها پدیده با ثبات تغییر و بی ثباتی است، جوامع انسانی و سازمانها برای بقا، پویایی و ایجاد تحولات سازنده در آینده ناگزیر از دستیابی به گرایشهای نوین می باشند چرا که به گفته تافلر «تنها با بهره گیری خلاقانه از تغییر برای هدایت خود تغییرات است که می توان از آسیب شوک آینده در امان ماند و به آینده ای بهتر و انسانی تر دست یافت .
از سوی دیگر تقریباً در همه جوامع از نهاد آموزش و پرورش انتظار می رود که ضمن باز آفرینی در فرهنگ و انتقال از روشهای ارزشمند پیشینیان به نسل آینده، سر منشا تغییرات و نوآوریهای اجتماعی باشد، زیرا دستگاه آموزش و پرورش بنا به رسالت خود زیربنای اصلی شخصیتها و دیدگاههای اجتماعی را پدید می آورد و بنابراین اگر در این راه کوشش و جدیت متعارف را به عمل آورد، توقع و انتظار نوآوری در جامعه سهل تر خواهد بود. این مطلب بدان معنی است که دستگاه آموزش و پرورش باید بتواند علاوه بر هماهنگ نمودن خود با تحولات جامعه امروزی سمت و سوی دگرگونیها و تغییرات آینده را پیش بینی نموده و تغییرات را در جهت ایجاد تحولات مطلوب در آینده، هدایت نماید.
در همین راستا یکی از رویکردهایی که می تواند در جهت پاسخگویی به نیاز فوق در نظامهای آموزشی مفید واقع گردد و امروزه در بسیاری از کشورهای توسعه یافته اجرا شده و یا در حال اجرا شدن است، گسترش استفاده از فناوریهای اطلاعات و ارتباطات در نظامهای آموزشی و به تبع آن تأسیس و توسعه مدارس هوشمند است. این گونه مدارس در واقع به نوعی اختراع فلسفه و مفهومی جدید از تعلیم و تربیت بوده و با کنار گذاشتن یکسری از بازدارنده های سنتی، سعی در به کارگیری فناوری اطلاعات برای ارائه آموزش دارند. آموزش مؤثر در اینگونه مدارس مستلزم آن است که دانش آموازن نقش های جدیدی را در فرایند یادگیری بپذیرند، بدین ترتیب که جستجوگران اطلاعات باشند، تا بتوانند در مورد ارزش اطلاعات وسیعی که در شبکه جهانی اینترنت برای استفاده آنان موجود است به داوری و ارزشیابی بپردازند. در چنین شرایطی نقش معلم ها نیز از انتقال دانش و معلومات، به تسهیل گر فراینده یادگیری تغییر می یابد، آنان نیز بایستی به گونه ای تلاش نمایند که دانش آموزان اعتماد به نفس، راهبردهای مدیریت اطلاعات و مهارتهای نفی لازم را کسب کنند تا بتوانند در زندگی روزمره و در محیط کار خود ابزارهای فناورانه و ارتباط جمعی را با موفقیت راه اندازی کنند و مورد استفاده قرار دهند.
اما همچنانکه اشاره گشت مانند هر گونه نوآوری آموزشی دیگر در دستگاه آموزش و پرورش موانعی بر سر راه تأسیس و توسعه این مدارس وجود دارد که عمده ترین آنها مشکلات فرهنگی و ساختاری می باشند. در 50 سال اخیر خیلی تغییرات در زندگی بشری اتفاق افتاده است , شما اگر به اطراف زندگی خود نگاه کنید شاهد این مدعا هستید اما متاسفانه کلاس های درس نسبت به 50 سال قبل هیچ تغییری نکرده است وهمچنان با تخته سیاه وگچ آموزش انجام می پذیرد . اگر برای مسئولان و متولیان امر، معلمان و مردم این موضوع که زمان تکرار شیوه های سنتی به اتمام رسیده است، قابل پذیرش نباشد در آن صورت هرگز شیوه های جدید نخواهند پذیرفت، زیرا زیربنای «تغییر دادن» و «تغییر یافتن» آمادگی و علاقمندی برای پذیرش آن است، در غیر این صورت تغییر لزوماٌ اتفاق نمی افتد، نتایج پیش بینی شده را به همراه ندارد و همواره با مقاومت و حالتهای تدافعی افراد همراه است. نکته مهم دیگری که بایستی در همین راستا مورد مداقه قرار گیرد آن است که بدانیم فناوری ابزار است و بکارگیری کارآمد هر نوع فناوری از اندیشه، فرهنگ و مناسبات عمیق اجتماعی نشأت می گیرد. بنابراین برای بهره گیری موثر و کارآمد از فناوری اطلاعات، به ویژه در توسعه آموزش نیازمند بهبود رویکردها، بازبینی سیاست های آموزشی، سازمان دهی مجدد محتوا، بهسازی نیروی انسانی، طراحی برنامه های درسی اثر بخش و تحول معیارهای فرهنگی برای فراهم کردن همزیستی با فناوری نوین هستیم.
و بالاخره نوشتار حاضر را با فرمایش گرانسنگ حضرت امام صادق (ع) به بیان می بریم که فرموده اند «کسی که بدون کسب هماهنگی و بینش اقدام به عمل کند رهرو بیراهه رویی را ماند که شتاب حرکت و سرعت سیر وی، جز بر دوری از اهداف و مقاصدش نیفزاید.» هدف آموزش و پرورش در کشور ما رشد و پرورش همه جانبه (رشد عقلانی، جسمانی، عاطفی و اجتماعی) دانش آموزان به گونه ایست که ضمن التزام به ارزشهای اسلامی، ملی و اخلاقی، به کمال بالقوه خویش نائل آمده، آگاه به مسائل روز جهان و مبتکر و توانمند در جهت حل مسائل و مشکلات خود و جامعه و ساختن آینده ای مطلوبتر باشند. در همین راستا ایده ی مدارس هوشمند و یا هر گونه نوآوری آموزشی دیگر در آموزش و پرورش در صورتی که بتواند ما را در رسیدن به این هدف یاری نماید ارزشمند خواهد بود. رشد جوانان، توسعه آموزش و پرورش و توسعه ملی در گرو توجه خاص به نیروی انسانی در آموزش و پرورش است اگر می خواهیم آموزش معنا پیدا کند، خلاقیتها بارور گردد، بهره وری نیروی انسانی بالا رود و اهداف و معیارهای بالایی از عملکرد بدست آید، باید تحولی فکری و تعهدی اخلاقی در قبال مأموریت جدید آموزش و پرورش در جهان متحول امروزی و قرن نامطمئن آینده در تک تک آحاد و مسئولان و مجریان آموزش و پرورش کشور به وجود آید . کاربرد تکنولوژیهای جدید در سیستم آموزش و پرورش ما امید کارآیی کلاسها را افزایش می دهد و ایجاد شیوه یادگیری مداوم در دانش آموزان و یادگیریهای رسمی و غیررسمی خارج از کلاسهای درس را ممکن می سازد. بنابراین لازم است که با فراهم آوردن هماهنگی های لازم و تمهیدات کافی در این رابطه، زمینه بهره مندی نظام آموزشی کشورمان را از منافع این گونه فناوریهای نوین، ایجاد نماییم.
با امید آن که با گسترش و اجرایی شدن طرح اینگونه مدارس در سراسر کشور، شاهد حرکت سریع و پویا به سمت هوشمند شدن واقعی آموزش در ایران عزیزمان باشیم. کیفیت واقعی آموزش زمانی محقق می شود که بتوانیم هر دانش آموز را به آن نسبت که توانایی، استعداد و علاقه دارد به سمت بهترین مسیر و جهت در زندگی هدایت کنیم. آموزش و پرورش ما باید از روزمرگی خارج شود تا دغدغه¬های والای تربیتی، مجال به عرصه عمل درآمدن پیدا کنند. می شود و می توانیم؛ ان شاء الله.

نمونه ای ازتصاویر اولین مدارس هوشمند استان یزد

منابع:
 تافلر ,الوین (1373) شوک آینده , ترجمه حشمت الله کامرانی
 توما , ژان (1369) مسائل جهانی آموزش وپرورش , مترجم احمد آقازاده
 ساعتچی , محمود (1376) , روانشناسی کاربردی برای مدیران
 سلیملنی , آمنه (1382) , شش اصل یادگیری در جوامع فناورانه(تکنولوژیک) , اینترنت
 طوسی , محمد علی (1375) , فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش
 مجیدی , اردوان (1380) نظام برتر
 مشایخ , فریده (1379) , دیدگاههای نو در برنامه ریزی آموزشی
 مورهد , گریفین(1380) , رفتار سازمانی ترجمه الوانی ومعمار زاده
 نیکنامی , مصطفی (1377) , نظارت وراهنمایی آموزشی
 ونیز در تدوین این مقاله از سند توسعه ی مدارس هوشمند مالزی و همچنین تجارب به دست آمده در اولین دبیرستان هوشمند ایران، دبیرستان هوشمند شهید علیرضا آقایی و اولین دبیرستانهای هوشمند استان یزد (دبیرستان دخترانه هوشمند شهید زینی , ناحیه 2 و دبیرستان دخترانه هوشمند اولیاء , ناحیه 1) استفاده شده است.

نقل از یزد فردا

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

مدرسه هوشمند یا مدارس هوشمند ، مدرسه الکترونیکی یا مدارس الکترونیکی ، مدرسه مجازی یا مدارس مجازی ، مدرسه اینترنتی یا مدارس اینترنتی همگی به کمک آموزش آمده و با نظارت هوشمندانه وسیستم ارزشیابی هوشمند راندمان یادگیری دانش آموز را ارتقاء می دهد.

افتتاح مدرسه هوشمند پیشتازان کامپیوتر ایران

مدرسه هوشمند پیشتازان کامپیوتر ایران با رسالت کاهش سن فراگیری IT در کشور و با تلاش هر چه بیشتر در توسعه ICT در امر آموزش، در حرکتی بدیع با دید و نگرشی جدید در صدد تحولی شگرف در آموزش کشور بر آمده  با تاسیس موسسه فرهنگی که عمده فعالیت هایش در مسیر آموزش های رسمی در کشور می باشد،‌ مدرسه هوشمند پسرانه غیردولتی پیشتازان کامپیوتر ایران را با استاندارهای بین المللی، ساختاری هوشمند و با قابلیتهای کاملا متفاوت در منطقه تهرانپارس راه اندازی نموده  و با کسب مجوز از اداره کل آموزش و پرورش تهران فعالیت رسمی خود را از 20 خرداد 1386 آغاز نموده است. ایده تاسیس و ساختار این مدرسه هوشمند مبتنی بر الگوبرداری از مدارس زنجیره ای GEMS انگلستان می باشد.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

مدرسه هوشمند یا مدارس هوشمند ، مدرسه الکترونیکی یا مدارس الکترونیکی ، مدرسه مجازی یا مدارس مجازی ، مدرسه اینترنتی یا مدارس اینترنتی همگی به کمک آموزش آمده و با نظارت هوشمندانه وسیستم ارزشیابی هوشمند راندمان یادگیری دانش آموز را ارتقاء می دهد.